تأثیر شرایط آب و هوایی بر ساختمان‌های ال‌اس‌اف

تأثیر شرایط آب و هوایی بر ساختمان‌های ال‌اس‌اف: چالش‌ها و راهکارهای طراحی و اجرا

مقدمه ساختمان‌های ال‌اس‌اف یا Light Steel Framing از قاب‌های فولادی سبک و مصالح پوششی مانند روکش‌های ورقه‌ای استفاده می‌کنند. هرچند این سیستم‌ها دارای مزایای سرعت اجرا، پاسخ‌گویی خوب به محیط‌های متغیر و پایداری طولانی هستند، اما ذات فولاد و وجود شکاف‌های بین بخش‌های مختلف سازه باعث می‌شود که شرایط آب و هوایی به شکل ویژه‌ای بر عملکرد آنها اثر بگذارد. در این مطلب به مهم‌ترین عوامل آب و هوایی، اثرات آنها بر LSF و نکات طراحی و اجرایی می‌پردازیم تا پروژه‌های ساختمانی با این سیستم با کمترین ریسک و بالاترین کارایی اجرا شوند.

۱) عوامل کلیدی آب و هوایی که روی LSF اثر می‌گذارند

• باد و بار بادزا: بادهای شدید می‌توانند بارگذاری سازه‌ای و نیروهای کششی روی اتصالات را افزایش دهند. همچنین بادهای سرد و خشک می‌توانند اثرات کاهش رطوبت و تغییرات دمایی را تشدید کنند.
• باران و رطوبت: نفوذ آب از طریق درزها، شکاف‌های پوسته، و نقطه‌های اتصال می‌تواند منجر به آسیب به پوشش‌های فولادی و زنگ‌زدگی شود. در مناطق با باران زیاد یا بارش‌های ناگهانی، سیستم زهکشی و عملیات آب‌بندی اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
• دما و نوسانات دما: فولاد روی کمترین و بیشترین دما منبسط و منقبض می‌شود. این پدیده در کنار مواد عایق می‌تواند موجب ترک‌های سطحی، کاهش کارایی عایق و ایجاد پل‌های حرارتی شود.
• تابش خورشید و UV: در مناطق با تابش شدید، پوشش‌های سطحی و عایق‌ها در معرض فرسایش و کاهش کارایی در طول زمان قرار می‌گیرند. رنگ‌ها و پوشش‌های محافظ باید مقاوم در برابر UV باشند.
• رطوبت نسبی و حملات کربنی: رطوبت بالا با فلزات ممکن است منجر به زنگ‌زدگی و خوردگی دقیق‌تر شود، به خصوص در تماس با نمک‌ها در مناطق ساحلی یا جاده‌ای.
• یخ‌زدگی و ذوب: در مناطق سرد، چرخه‌های یخ‌زدگی/ذوب می‌تواند به ترک‌های ابعاد کوچک در پوشش‌ها و ایمپلنت‌ها منجر شود و به مرور زمان کارایی سیستم را کاهش دهد.
• تغییرات آب و هوایی بلندمدت: با وجود تغییرات اقلیمی، انتظار می‌رود تلفات گرمایی و رطوبتی در پروژه‌های آینده بیشتر شود. این موضوع نیازمند طراحی با در نظر گرفتن پایداری طولانی‌مدت و مقاومت در برابر رویدادهای شدیدتر است.

۲) آثار مستقیم شرایط آب و هوایی بر LSF

• خوردگی و حفاظت سطحی: فولاد به‌طور ذاتی در معرض زنگ‌زدگی است، به ویژه در تماس با رطوبت، کلریدها و مناطق ساحلی. استفاده از گالوانیزه گرم یا سرد با پوشش‌های مقاوم، و حفظ ایزولاسیون مناسب برای جلوگیری از تماس مستقیم با رطوبت ضروری است.
• مدیریت رطوبت در دیوارها: در دیوارهای با قاب فلزی، وجود یک مسیر هوابند (air barrier) و یک مانع رطوبتی (vapor barrier) به‌طور دقیق باید طراحی شود تا در داخل دیوارها رطوبت تجمع نکند و از تراکم و کپک جلوگیری شود.
• پل‌های حرارتی و کارایی عایق: قاب‌های فلزی به دلیل نداشتن مقاومت حرارتی کافی می‌تواند سردکننده‌ها و پل‌های حرارتی ایجاد کنند. استفاده از عایق‌های با کارایی بالا و افزودن یک فضا یا تراشه‌های عایقی به شکل مداوم، به کاهش پل‌های حرارتی کمک می‌کند.
• کنترل رطوبت داخلی و تهویه: در فضاهای داخلی که از ورق‌های فولادی استفاده می‌شود، تراکم رطوبت می‌تواند منجر به مشکلات رطوبتی و کاهش دوام سطحی شود. تهویه مناسب، رطوبت‌سنجی دقیق و طراحی با هدف تبادل هوای مطلوب پیشنهاد می‌شود.
• رفتار مصالح پوششی و پوشش‌ها: پوشش‌های بیرونی (نظیر نماهای سنگی/سرامیکی، ساکس و…) و پوشش‌های داخلی باید در برابر تابش، حرارت و رطوبت مقاوم باشند. فرسایش زودهنگام پوشش می‌تواند دسترسی آب به فولاد را آسان کند.
• طراحی اتصالات و فلنج‌ها: اتصالات فلزی در مقابل تغییرات دمایی و رطوبتی حساس‌ترند. استفاده از بست‌ها و پیچ‌های ضدخوردگی و طراحی مناسب برای جلوگیری از تجمع نمک و رطوبت در اتصالات حیاتی است.

۳) دسته‌بندی مناطق آب و هوایی و نکات کلیدی برای هر دسته

• مناطق سرد و برفی/یخ‌زدا:

  • حفظ و افزایش عایق‌بندی دیوارها و سقف‌ها، استفاده از فواصل حرارتی و اطمینان از عدم وجود پل‌های حرارتی قوی.
  • طراحی مناسب برای کنترل تراکم آب و یخ زدگی در درزهای نما و فلنج‌ها و استفاده از زهکشی مطلوب.
  • انتخاب پوشش‌های محافظ مقاوم در برابر یخ‌زدگی و تغییرات دمایی شدید و ترمیم‌پذیر.

• مناطق مرطوب و ساحلی (کلریدهای دریایی، رطوبت بالا):

  • استفاده از گالوانیزه با پوشش‌های مقاوم در برابر کلریدها و استفاده از آلیاژهای مقاوم در برابر خوردگی.
  • طراحی سیستم زهکشی، مهار نشت و کنترل نفوذ آب به دیوارها و اتصالات.
  • رعایت فاصله مناسب بین پوشش‌های فلزی و سطح‌های رطوبتی برای جلوگیری از تماس مستقیم و خوردگی galvanic.

• مناطق خشک و گرم و دارای تابش زیاد:

  • انتخاب پوشش‌های سطحی با مقاومت UV بالا و عملکرد پایدار در گرمای زیاد.
  • بهبود تهویه داخلی و مدیریت انرژی برای کنترل دمای داخلی و جلوگیری از تشکیل رطوبت ناپایدار در دیوارها.
  • استفاده از مصالح عایق با مقاومت حرارتی مناسب و اجرای به موقع زه‌کشی و تهویه کامل.

• مناطق با بارش‌های شدید یا سیل‌های محدود:

  • طراحی برای آب‌گرفتگی کوتاه‌مدت و نفوذ احتمالی آب از طریق درزها با استفاده از کانال‌های زهکشی و درب‌های با پوشش مناسب.
  • به‌کارگیری پوشش‌ها و ورق‌های پوسته‌ای با حفاظت در برابر نفوذ آب و تجهیزات آب‌بندان و درزهای آب‌بندی دقیق.

• مناطق پر رطوبت و با تغییرات شدید:

  • ترکیب مواد با نرخ ارائه‌دهی مناسب برای جلوگیری از واکنش بین رطوبت و فلز.
  • استفاده از دیوارهای با لایه‌های میانی ضد رطوبت و ایجاد مسیرهای تهویه مناسب جهت خروج رطوبت اضافی.

۴) راهکارهای طراحی و اجرای عملی برای کاهش مخاطرات آب و هوایی در LSF

• طراحی عوامل هوای بسته و عایقبندی دقیق:
  • اجرای یک barrier هوایی (air barrier) قوی و مداوم؛ همواره درزها و قطعات اتصال مورد بازبینی دقیق قرار گیرند.
  • حتماً از یک مانع رطوبتی (vapor barrier) مناسب با جهت حرکت رطوبت استفاده کنید؛ معمولاً مانع رطوبتی در طرف گرم دیوار قرار می‌گیرد تا از تراکم در دیوار جلوگیری شود.
• عایق‌بندی کارآمد و جلوگیری از پل‌های حرارتی:
  • استفاده از عایق با کارایی بالای R-value و قرار دادن آن به صورت مداوم برای جلوگیری از پل‌های حرارتی در قاب‌های فلزی.
  • در برخی طراحی‌ها از پروفیل‌های فلزی با شکست حرارتی یا استفاده از قاب‌های هسته‌ای با عایق‌گذاری بهتر بهره می‌برد.